Post la verkado de mia antaŭa artikolo, pri la graveco meti nombrojn en kunteksto kaj ekspliki ties kriteriojn antaŭ ol eltiri konkludojn, aperis du novaĵoj kie oni perfekte povas apliki ĝuste tion kion mi tie skribis, unu priesperanta, alia pli ĝenerala.
La pli vastmonda temas pri la ĵusa publikigo de la Raporto PISA, la internacia komparo de edukaj sistemoj, kiujn ĉiujare organizas la Organizo por Ekonomia Kunlaboro kaj Disvolvo. Kiel kutime, en la tuta mondo rapide aperis analizoj pri la rezultoj, plejparte bazitaj en la fina “noto” kiun ĉiu lando ricevas en du aŭ tri kategorioj de edukado. Kaj kiel ĉiujare, almenaŭ en Hispanio, eksplodas polemikoj, ke tiu ĉi lando estas sub la averaĝo, aŭ ke oni iom supreniris aŭ malpliboniĝis, depende de la atentata nombro, kaj ankaŭ komparo inter la diversaj regionoj kiuj havas sian propran indekson.
Mi tion pli detale pritraktis en la hispanlingva versio, sed jen mia tuj rapida komento: plejmulto da tiuj konkludoj estas plena rubo, rapidaj resumoj por politika debato aŭ por plenigi paĝojn de gazetaro. La fakto estas ke tiu “noto” apenaŭ malsamas disde aliaj eŭropaj landoj, kaj la diferenco troviĝas plejofte en la intervalo de necerteco. Certe la antaŭeniro aŭ la regreso kompare kun pasinta jaro estas preskaŭ hazarda, kaj granda parto de la variado interhispania ŝuldiĝas simple al diferenco de riĉeco aŭ al statistika bruo.
Mi ne diras ke tiaj komparoj estas senutilaj, tute ne. Sed, kiel mi jam insistis, estas la fajna pristudo de la detaloj kio povos helpi la spertulojn kaj la politikistojn, ne unu nombro sen kunteksto.
La alia teksto estas pli proksima, kaj tre rilata al la temo kiun mi pritraktis en la antaŭa artikolo: la nombro de esperantistoj. En la lasta numero de la revuo “Esperanto”, kiun mi ĵus ricevis, publikiĝas artikolo pri la kvanto de esperantistoj en Hungario, bazita sur la homoj kiuj ekzameniĝis pri nia lingvo en tiea Universitato Eötvös Loránd. La aŭtoro, Iván Bujdosó, donas amason da detaloj, kun statistika pritrakto, sed estas mirinde ke post du plenaj paĝoj, mi havas eĉ ne la plej malgrandan ideon kiom da esperanto-parolantoj troviĝas en Hungario!
Fakte, se oni legas la nombron de 24.955 homoj sukcesintaj ekzamenon pri Esperanto en la lastaj 9 jaroj, oni ne povas ne ricevi frapan impreson pri la impona nombro. Sed ĉiuj ni suspektas, ke plejmulto de ekzamenintoj neniam uzas la lingvon aktive kaj tute rapide forgesas pri nia lingvo. Eĉ pli, laŭ atesto de lastatempa hungaria vizitanto en Madrido, nia lingvo suferas malprestiĝon, kvazaŭ ĝi estus nur rimedo kiun oportunistoj aŭ mallertuloj uzas por trapasi ekzamenojn sen granda peno. Tiaj konsideroj neniel respeguliĝas en la artikolo, kiu fariĝas misgvida pri la vera stato de nia movado en Hungario.
Mi ne scias kiu kulpas pri tiu misgvido. Eble la verkinto de la artikolo, kiu ja faris tre bonan pure matematikan laboron, sed kiu forgesis pri la plej grava aspekto, nome, la metado de nombrojn en kunteksto kaj la ĉerpo de tiaj konkludoj. Aŭ la redaktoro, kiu impresiĝis de la ŝajna aŭtoritateco de tiom da tabeloj kaj ciferoj, kaj forgesis peti la plaj bazan informon: kion ĉio ĉi vere signifas?