Archivo por meses: octubre 2011

Omaĝo al la internaciuloj

Dum tiuj ĉi tagoj oni festas la 75-an datrevenon de la kreado de la Internaciaj Brigadoj, la organizaĵo kreita dum la komenco de la hispania interna milito por grupigi la volontulojn kiuj el multaj landoj de la mondo venis helpi la respublikon kontraŭ la puĉo organizita de la faŝismemaj militistaj ribeluloj. Pri ili, pri la signifo de ilia lukto mi jam kelkfoje verkis tie ĉi. Pri ilia rilato al Esperanto, ĉefe per la partopreno de pluraj esperantistoj en ili, vi povas legi detale en la artikolo kiun Ulrich Lins kaj mi mem verkis por internacia prihistoria kongreso antaŭ kelkaj jaroj, kaj kiu estas alirebla en alia loko.

Omaĝoj okazis en Madrido, en Albaceto (la urbo en Manĉo, kiu estis oficiala sidejo de la Brigadoj, kaj kie ankaŭ deĵoris nia pioniro Julio Mangada kiel registara milita ĉefreprezentanto), kaj nun en Barcelono, el kie la batalantoj forlasis la teritorion de Hispanio. Inter tiuj memorigoj, menciindas tiu kiu morgaŭ dimanĉe la 30-an de oktobro organiziĝas sine de la Kataluna Kongreso de Esperanto. Ĝi okazos en historia loko Fossar de la Pedrera, en Barcelono.

Mi estis invitita partopreni en ĝi antaŭ iom da tempo. Bedaŭrinde, mi ne ĉeestos, unue pro personaj kialoj (mi vojaĝas tuj miavilaĝen), sed ĉefe ĉar cirkonstanco, ni diru institucia, mia nomumo kiel prezidanto de Hispana Esperanto-Federacio, emigas min teniĝi iom for de tiuj aktivadoj kun klara politika signifo. Ja Kataluna Esperanto-Asocio deklaras sin ne-neŭtrala asocio, sed HEF certe tio devas klopodi esti. Kaj kvankam mi persone salutas la omaĝon tie ĉi, en persona retejo, mi preferis resti iom pli prudenta en rolo pli institucia.

Mi profitas la okazon por informi ke mi enretigis tie ĉi la katalunan tradukon de mia artikolo pri la rolo de Esperanto en la edukado de la laboristoj en Hispanio en la komenco de la pasinta jarcento, kies versio en Esperanto aperis en la libro omaĝe al Humphrey Tonkin, “La arto labori kune”, kaj kiu jam estis antaŭe legebla en Esperanto kaj en la hispana. La kataluna versio aperis en lasta numero de revuo Kataluna Esperantisto, en traduko de Viktoro Solé, kaj nun ĝi estas pli facile alirebla.

Dankon amikoj, kaj mi deziras bonan kongreson! (persone kaj eĉ institucie)

Homenaje a los internacionales

Estas semanas se están multiplicando los homenajes a las Brigadas Internacionales, con ocasión del 75 aniversario de su fundación. Los ha habido en Madrid, en Albacete, y ahora en Barcelona, lugares muy unidos a la trayectoria de estos voluntarios cuyas convicciones e ideales les trajeron a España para colaborar en la lucha contra el fascismo. Asistí a una parte del homenaje en Madrid, pero no he podido hacerlo en Barcelona, y eso que me habían invitado a participar en uno de los que se van a llevar a cabo: el que ha organizado la Asociación Catalana de Esperanto para este domingo, como una de las actividades del Congreso Catalán de Esperanto.

Y es que hubo una relación entre las Brigadas Internacionales y el esperanto: hubo muchos brigadistas que hablaban este idioma internacional, en el que se desarrollaron además numerosas acciones en defensa de la legalidad republicana. No me extiendo mucho ahora, ya que lo hice en otro escrito, del que hablé ya antes aquí, que presenté en un congreso de historia, y que se puede leer directamente en la Red. Por esta razón la asociación me había invitado a participar en el homenaje, pero por razones personales, y también llamémoslas institucionales, no he podido participar. Pero sí quería dejar constancia del acto, y animar a los barceloneses que me lean a pasarse por el Fossar de la Pedrera el domingo 30 a las 11,30.

Ya de paso, aprovecho para informar de que he puesto en la red la traducción al catalán del artículo que sobre el movimiento obrero esperantista, y su vertiente cultural y educativa, se había ya publicado en esperanto en un libro al que ya hice mención hace algunos meses, y que también era accesible en castellano. La versión catalana, traducida por mi amigo Víctor, ha aparecido en el último número de Kataluna Esperantisto, y me ha parecido oportuno también hacerlo más accesible en html.

Gràcies amics, i bon congrés!

Denove pri -io kaj -ujo

En la debato kiun Jorge Camacho kaj Renato Corsetti havis en pasinta Kongreso en Eskorialo, pri kiu mi jam komentis antaŭe, okazis amuza momento, utiligita por la video resumanta la kongresajn erojn. En iu momento Renato asertis ke ambaŭ konsentas pri diversaj lingvaj aspektoj de Esperanto, kaj specife pri la uzo de la sufikso -ujo, por krei landnomojn. Ĝuste tiam mi atentigis ke… mi malkonsentas.

Sed mi prenis tre serioze mian rolon kiel moderiganto, kaj do preferis ne plu konduki la diskuton al tiu temo. Fakte, la debato neeviteble tro longe fokusiĝis sur la t.n. neologismojn (pri kiu ankaŭ mi preferis ne multe esprimi mian opinion, kiun vi povas trovi en mia eseo «La normala lingvo»), kaj iom malpli ol dezirinde pri la movado, kaj do mi lasis la aferon tie estingiĝi.

Sed mi revenas nun. Mian vidpunkton mi jam longe komentis en alia teksto de mia malnovstila blogo. Sed mi deziras reveni ne nur ĉar eble iuj ne legis ĝin, sed ankaŭ ĉar la ŝanco revenis post la intervjuo al Renato en Radio Vatikana (specife en tiu ĉi mp3-a dosiero, post minuto 7), en kiu li denove eksplikas sian pledon por uzo de ujo por la nomo de landoj. La argumentado ŝajnas al mi tiel ĥaosa, ke finfine mi supozas ke li nur konvinkas konvinkitojn.

Unue, li asertas ke Zamenhof fakte proponis komence sistemon simplan, en kiu la nomoj de ĉiuj loĝantoj devenas el la nomo de la lando. Ĝuste tio kion mi defendas! Sed poste li estis konvinkita de eŭropaj parolantoj trempitaj de naciismo por kiuj tio estis tro avangarda. Nu, mi ne scias ĉu tiu unua propono estis historie vera, sed mi ja antaŭe citis liajn vortojn (en la ĉiam konsilindaj Lingvaj Respondoj) ke iam ni revenos al sistemo en kiu la etneco ne plu gravos:

«Pli aŭ malpli frue venos eble la tempo, kiam ĉiuj Eŭropaj landoj ricevos nomojn neŭtrale geografiajn»

Sed ĉefe, la ekspliko de Renato montras per preskaŭ nur du frazoj kian kaĉon ni havas en la sistemo. Jen en minuto 7:25 li diras ke en la sistemo kun -ujo la loĝanto loĝas en la lando kaj en 7:45 li tion eksplikas per la frazo Germano en Germanujo, sed tuj sekve li memorigas ke homoj kiuj loĝas en Rusujo povas ne esti rusoj, sed rusujanoj. Nu, se la ĉefa pledanto por sistemo laŭdire simpla ne kapablas ekspliki ĉu ĉiuj loĝantoj de Rusujo estas aŭ ne rusoj, estas evidente ke la vorto nur respegulas mondpercepton kiun ni devus forlasi tuj, almenaŭ en memproklamita internacia neŭtrala lingvo.

Mi simple diras Rusio por la lando kaj rusianoj por la loĝantoj (ĉiuj). Ekzistas krome la rusa lingvo kaj ruslingvuloj (aŭ simple rusuloj, se necese). Sed temas pri du malsamaj radikoj (rus- kaj rusi-), evidente kun rilato etimologia, sed ne geografia kaj neniel politika, kiel mi insistis aliloke.

Pli simple, pli juste, pli neŭtrale kaj pli internacie. Eĉ Renato kaj Jorge devus tion agnoski.

15 de octubre, en esperanto

El 15 de octubre van a tener lugar manifestaciones por un cambio global en todo el mundo. Quizás ya conozcas su manifiesto. Pero para un movimiento mundial hace falta un idioma mundial, así que aquí lo tienes en esperanto.

Nos ~~vemos~~ vimos allí.

La 15a de oktobro, por tutmonda ŝanĝo

La movado por tutmonda ŝanĝo, kiu kunvokis manifestaciojn en la tuta planedo por la 15-a de oktobro, jam havas sian manifeston tradukitan al Esperanto. Vi povas legi unu version en la retejo de SATeH. Ankaŭ en tiu de SAT, kie estas troveblaj ankaŭ aliaj materialoj pri tiu iniciato, kiu iamaniere havis siajn radikojn en la movado de la 15-a de majo en Madrido.

En tiu ĉi urbo antaŭvideblas granda rolo de la koloro verda; ne nur ĉar kelkaj amikoj probable tie renkontiĝos, sed ankaŭ la verdo estas la simbolo de la protestoj kiuj en la lastaj semajnoj multobliĝis en la madrida regiono, pro la drastaj tranĉoj en la buĝeto de edukado kiujn aplikis la tre dekstrema regiona registaro. La instruistoj, sed ankaŭ lernantoj, gepatroj kaj aliaj tavoloj de la socio plu protestadas, kaj uzis t-ĉemizojn kun verda koloro kiel flago kontraŭ tiu brutala atako de ideologoj, kiuj evidente preferas favori la privatan edukadon.

Tiu estas nur unu ekzemplo, kiun mi komentas ĉar ĝi rekte tuŝas mian familion. Sed multiĝas la ekzemploj, en Hispanio kaj aliloke. En Katalunio estas la sanservoj, en tuta duoninsulo la laboraj rajtoj, dum oni dediĉas milionojn da eŭroj al la pago de ŝuldoj de la bankistoj, en maljusta fiska reĝimo.

Fronte al la serĉado de individuaj aŭ naciaj solvoj, mi ĝojas ke ĉifoje la kampanjo kunvokiĝis tutmonde. Ĉu ankaŭ vi partoprenos viaurbe?

Iamaj vaskaj esperantistaj regintoj

Hodiaŭ oni celebris en Eŭskio diversajn instituciajn omaĝojn pro la 75-a datreveno de la unua vaska registaro, kiu ĵuris siajn respondecojn alian 7-an de oktobro, iom post la komenciĝo de la hispana intercivitana milito. Kaj kvankam mi jam en aliaj okazoj komentis tion ĉi, mi ne rezistas la tenton fari malgrandan personan omaĝon al la du esperantistoj kiu partoprenis tiun ĉi registaron: la socialistoj Juan Gracia kaj Santiago Aznar.

Juan Gracia Colás estis konsilisto pri Socia Agado, kaj havis meritplenan laboron por la protekto de la popolanaro, kaj specife de la rifuĝintoj kaj la infanoj. Pri li mi sufiĉe longe parolis dum la Eŭropa Kongreso de Bilbao en 2004, kaj do, mi preferas ligi rekte al la teksto de la konferenco.

Santiago Aznar Sarachaga, aktiva sindikatisto, estis konsilisto pri Industrio. Pri li mi malpli parolis dum tiu kongreso, sed jam skribis pri kelkaj detaloj de lia vivo kaj lia esperantisteco en alia teksto de la antaŭa blogo.

Mi estas iom kritika pri diversaj agadoj kaj tendencoj de tiu registaro. Ili ne ĉiam helpis la komunan bataladon kontraŭ la faŝismo, preferante disvolvi propran politikon, celantan memdisponon kaj memasertadon, kiu en la fino ne evitis komunan kolapson. Sed pri la meritoj de niaj samideanoj apenaŭ neniu havas ian dubon, pro iliaj klopodoj en tre malfacilaj cirkonstancoj. Tre probable, helpis al ili tiu forta volonto, kiun laboristoj tiutempaj havis por supervenki siajn malavantaĝojn. Ne mirinde ke ili volis lerni, kaj ke por ili Esperanto estis maniero eliri el la mallarĝaj limoj, kiujn la edukado kaj la klasaj devigoj celis trudi al la laboristoj.

Esperantistas en el primer gobierno vasco

Hoy se cumple el 75 aniversario del primer gobierno vasco, constituido un 7 de octubre durante la guerra civil. Aunque ya lo he comentado en alguna otra ocasión en esta web, no quería dejar pasar la ocasión sin hacer un pequeño homenaje a los dos activos esperantistas que formaron parte del mismo: los socialistas Juan Gracia y Santiago Aznar.

Juan Gracia Colás fue consejero de Acción Social, y llevó a cabo una meritoria labor, muy apreciada por todos los historiadores, y especialmente por los niños supervivientes de algunas de las campañas de apoyo a refugiados que él organizó. Antes había sido responsable de las Juventudes Socialistas, teniente alcalde de Bilbao y había dedicado mucho tiempo y esfuerzos a las lucas poñíticas y sindicales. Le dediqué una conferencia durante el Congreso Europeo de Esperanto de Bilbao que tuvo lugar en el 2004, y que alguna vez tengo que encontrar el tiempo de traducir o al menos resumir. Baste por el momento con decir que dio muchas conferencias y cursos sobre el esperanto, y fue durante algunos años presidente del Grupo Esperantista de Bilbao. Falleció poco después de terminar la guerra, en el exilio, huyendo de los nazis que acababan de invadir Francia.

Santiago Aznar Sarachaga, activo dirigente de la UGT, fue consejero de Industria. A él le dediqué unas pinceladas en una entrada del blog anterior, aprovechando las informaciones que sobre su relación con el esperanto contenía una breve semblanza autobiográfica que me hizo llegar amablemente su nieto político (en el sentido familiar), el ex dirigente peneuvista Iñaki Anasagasti.

Me alegro de ese reconocimiento. Ambos son buen ejemplo de ese tipo de trabajador consciente y deseoso de educarse y superarse, que dio magníficos dirigentes obreros, y para los que en ocasiones, como ya comenté en otro momento, el esperanto era una manera de salir de los estrechos límites impuestos por la educación de aquellos años y por los condicionantes de clase.

No es que yo esté muy de acuerdo con algunas de las decisiones y actitudes que se tomaron en ese gobierno, pero de los méritos de ambos apenas es posible dudar. Y no sólo como esperantistas 😉